سایە سنگین سورانی بر اردلانی /ایرنا
سنندج - ایرنا - لهجه‌های متفاوت زبان كُردی در استان كردستان در محافل رسمی‌تر به ندرت بكار می‌رود و برخی نیز توسط خود مردم در حال به حاشیه رفتن است ولی گرایش به لهجه سُورانی نسبت به اردلانی روبه افزایش است.
به گزارش خبرنگار ایرنا، فرهنگ مجموعه پیچیده‌ای از باورها، رفتارها، زبان، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هر چه كه فرد از جامعهٔ خویش فرا می گیرد، تعریف میكند، زبان بخش مهمی‌از فرهنگ را تشكیل می‌دهد چون بسیاری از همان خصیصه‌های یك فرهنگ از طریق آن حفظ و به نسل بعدی هر جامعه خاص منتقل می‌شود.
كُردی هم یكی از زبان‌های مهم و غنی كشور است كه لهجه‌ها و زیر لهجه‌های متفاوتی دارد و به اعتقاد صاحبنظران فرهنگ و زبان شناسان همین غنای این زبان است كه اهمیت خاصی به آن داده است.
2 لهجه كرمانجی و سُورانی به مرجع و اصل در این زبان تبدیل شده و در محافل، همایش‌ها بویژه در رسانه‌ها از این 2 لهجه برای سخن گفتن بهره گرفته می‌شود.
همین غلبه این 2 لهجه از زبان كُردی بر دیگر لهجه‌های آن موجب شده تا حدودی آن لهجه‌ها به حاشیه بروند و این به حاشیه رفتن می‌تواند در گذشت زمان موجب كوچك تر شدن گستره بهره گیری از آنها و در نهایت نابودی لهجه شود.
لهجه اردلانی و زیر لهجه سنه‌‌‌ای (سنندجی) آن از جمله لهجه‌هایی هستند كه تحت تاثیر این هژمونی (فرا دستی و سلطه) 2 لهجه اصلی )پ(كرمانجی و سُورانی) قرار گرفته اند.
در بسیاری محافل و آیین‌ها در شهر سنندج، مجریان برنامه‌ها به لهجه سُورانی صحبت می‌كنند و كار به جایی كشیده كه برخی مهمانانی كه در آن مراسم‌ها برای سخنرانی پشت تریبون می‌روند از اینكه نمی‌توانند همچون مجری برنامه با لهجه سُورانی صحبت كنند ابراز ندامت كرده و عذرخواهی می‌كنند!
در مواردی هم دیده شده تاثیر این هژمونی باعث شود برخی از مهمانان ترجیح دهند به جای كُردی اردلانی به زبان فارسی حرف بزنند.
شبكه استانی سیمای مركز كردستان نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و با اینكه در استان اقلیت به لهجه سُورانی صحبت می‌كنند اما بسیاری از برنامه‌های این شبكه به این لهجه است!
در حالیكه گستره تاثیر این شبكه به خارج از استان هم بست پیدا كرده و این می‌تواند دلیلی باشد كه سُورانی در این شبكه بیشتر استفاده شود اما باید دیگر لهجه‌ها و گویش‌های غالب این استان نیز مورد توجه قرار گیرند كه این موضوع در رادیو سنندج بهتر لحاظ می‌شود.
معاون اخبار و اطلاعات صدا و سیمای مركز كردستان در ارتباط با كاربرد بیشتر لهجه سُورانی در برنامه‌های شبكه استانی گفت: نبود فرهنگستان در زبان كُردی كه لهجه‌‌‌ای معیار را تعریف كند كاملا حس می‌شود چون اگر لهجه‌‌‌ای معیار داشته باشیم، می‌دانیم مبانی چیست.
علیرضا خوش گفتار روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اضافه كرد: شاید مركز، كردستان شناسی بتواند مبنا و معیاری را تعریف كند كه مردم عادی در صحبت‌های خود از آن استفاده كنند و فرهیختگان قوم هم نسبت به آن احساس بدی نداشته باشند.
وی یادآور شد: نیاز به مجموعه‌‌‌ای همچون فرهنگستان در این ارتباط وجود دارد كه این زبان را پاس بدارد و تولید محتوایی كند كه مردم آن را بفهمند.
خوش گفتار افزود: باید یك پژوهشی صورت گیرد كه آیا همه كُرد زبانان لهجه سُورانی را بطور كامل متوجه می‌شوند چون برخی از مخاطبین بخش خبر شبكه كردستان با ما تماس می‌گیرند و اطلاع می‌دهند كه معنی برخی از واژه‌های این لهجه را متوجه نمی‌شوند.
وی با اشاره به اینكه فرهنگ یك پویایی دارد و نماد این پویایی، زبان است كه مستمر خود را نوسازی میكند، گفت: ناخواسته در مسیر جهانی شدن قرار گرفته ایم كه بر زبان هم تاثیر می‌گذارد لذا تلاش شده از طریق رسانه‌های محلی این جهانی شدن جبران شود پس این رسانه‌ها باید به لهجه‌های محلی هم برنامه داشته باشند.
معاون اخبار و اطلاعات صدا و سیمای مركز كردستان یادآور شد: شرط توفیق رسانه‌های محلی وجود ساختار و سازمانی است كه مسیر را روشن كند و همچون پشتیبانی برای این رسانه‌ها باشد.
وی استفاده از لهجه سُورانی در خبرها را شرایط خاص خبر و مكتوب بودن آن دانست و گفت: چون بیشتر متون كُردی به سُورانی است ناخودآگاه گویش به این لهجه به یك مبنا تبدیل شده است.
یكی از مدرسان زبان كُردی در سنندج در رابطه با این موضوع به خبرنگار ایرنا گفت: باید مراقب حفظ دیگر لهجه‌های كُردی باشیم بنابراین از اهل قلم انتظار می‌رود با این لهجه بنویسند و كار كنند.
عدنان برزنجی وجود نشریه‌‌‌ای به عنوان مثال به لهجه اردلانی را در كردستان ضروری دانست و افزود: توجه جدی به یك لهجه همچون اردلانی و صحبت كردن افراد به آن به محافظت از این لهجه‌ها كمك میكند.
ادامه
وی به خصوصیات زیرلهجه سنه‌‌‌ای نیز اشاره كرد و یادآور شد: این لهجه آمیخته‌‌‌ای از سُورانی و هورامی‌و نزدیك ترین لهجه به هورامی‌محسوب می‌شود.
برزنجی با اشاره به اینكه اردلانی دریچه لهجه هورامی‌به لهجه سُورانی است، گفت: لیلاخی، دیواندره ای، چم شار و سنه‌‌‌ای زیرلهجه‌های اردلانی محسوب می‌شوند.
اظهارات این كارشناس زبان اهمیت هر لهجه و حتی زیرلهجه‌های آن را نشان می‌دهد و پرواضح است كه تعدد، غنا و تفاوت است كه یك فرهنگ را می‌سازد و حفظ این تعدد و غنا از اهمیت خاصی برخوردار است.
كردستان استانی فرهنگی شناخته می‌شود و زبان وظیفه سنگینی در فرهنگ این استان بر عهده دارد، در درجه اول حفظ یك فرهنگ بویژه زبان هر منطقه و جامعه بر عهده تك تك افراد آن جامعه است چون اگر خود افراد جامعه به زبان و فرهنگ خود بی توجه باشند یا در مقابل دیگر فرهنگ‌ها آن را كوچك بشمارند مطمئنا آن فرهنگ دوام زیادی در مقابل تهاجم‌ها نخواهد آورد.
بنابراین تك تك آحاد جامعه باید این خودباوری را داشته باشند و زبان و فرهنگ خود را كمتر، كوچك تر و ناقص نشمارند چرا كه هر فرهنگ و زبانی خصوصیات خاص خود را دارد.
منبع:خبرگزاری ایرنا
https://www.google.com/amp/s/www.irna.ir/amp/82909796/
برچسب‌ها: هه‌ورامان‌هانه‌به‌رچه‌م-کتابخانه‌هورامان، یانه‌وکتێبووهه‌ورامانی-هه‌ورامان-هۆرامان-اورامان-اورامانات-دزآور(زاوه‌ر)-لهون-تخت-ژاورود-پاوه-نوسودـ نودشه (نۆتشه)زرده-پریان-رێژاو(ریجاب)-شریف‌آباد-زاغه-کندوله-گەورەجوـ ته‌وێڵێ-بیاره-ساور-نودیجه-هه‌ڵه‌بجه-خۆرماڵ-مریوان-سروآباد-کرمانشاه-کردستان-دالانی زاوەرـ سنندج-چهارقلعه‌عبدالملکی(زاغمرز-زینوند-حسین‌آباد-امیرآباد)هورامی‌های شمال ایران)عکس-شبک-سنجارـ باجلان-کاکه‌یی-یارسان-ساور-نودیجه-زازا-زازاکی-قلعه قروه-چورژی-هومایون موحه‌ممه‌دنژادـ سه‌فه‌ره‌کێ گالیوێری ـ وه‌سیه‌ت په‌ی مه‌زهه‌ری ـ یانەوخەما، سایە سنگین سورانی بر اردلانی /ایرنا،
دنبالک‌ها: خبرگزاری ایرنا،